|
THĂM KHÁM
Tự khám vú
Tự khám vú là điều rất quan trọng giúp phụ nữ tự bảo vệ chống lại ung thư. Việc này nên làm đều đặn hàng tháng ngay sau khi bắt đầu có kinh và tiếp tục theo dõi suốt đời. Mặc dù nguy cơ ung thư ở các phụ nữ trẻ còn rất thấp nhưng không có nghĩa là không có. Việc tự khám đều đặn bắt đầu trở nên thiết yếu khi người phụ nữ đã lớn tuổi. Thật vậy, ung thư vú là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất ở độ tuổi 40 đến 45. Mà hầu hết việc phát hiện sớm đều là do cách tự khám này. Có điều 80 đến 90% các khối u ở vú là lành tính, nhưng vẫn cần kiểm tra.
Tự khám vú là một việc làm đơn giản, chỉ mất mươi phút. Ðề nghị nên khám khoảng một tuần trước khi hành kinh, vì đây là thời điểm mức nội tiết estrogen thấp, vú ít sưng và mềm.
Có hai bước để tự khám.
1. Nhìn bộ ngực qua tấm gương.
2. Tự khám bằng việc cảm nhận của những ngón tay.
Bước 1:
Ðứng hoặc ngồi trước gương, hai tay chống nạnh, xem coi có thay đổi gì ở vú so với tháng trước không, từ hình dáng, hướng của đầu núm vú và sự cân đối của hai bên bầu vú. Lưu ý bất cứ vùng nào bị lệch hoặc bị lõm xuống hay nhấp nhô, da ửng đỏ. Tiếp theo, giơ tay cao khỏi đầu và tiếp tục quan sát. Sau đó đặt một tay lên hông, còn tay kia ấn mạnh xuống các cơ vùng ngực để kiểm soát những sự thay đổi. Bước cuối cùng là bóp nhẹ từng bên núm vú để kiểm tra xem có chất dịch tiết có ra không.
Bước 2:
Nằm ngửa ra và bờ nắn. Ðặt một tay sau đầu, dùng mặt trong của các ngón tay của bàn tay kia cẩn thận sờ khắp bộ ngực để cảm nhận được mỗi vùng trên ngực. ấn mạnh vào mỗi vùng rồi di chuyển toàn bàn tay theo vòng tròn (xoa tròn), để tay lướt nhẹ trên từng phần nhỏ của vú, từ vùng gần sát và sau núm vú, phần sau cùng của mô vú trải dài tới nách. Kiểm tra xong bên vú này thì qua bên vú kia. Vấn đề xoa nắn là để tìm ra bất kỳ khối u hay chỗ nào bị dày cứng. Khối u có thể lớn hoặc nhỏ, có dạng tròn hoặc không đều và có thể đứng yên hay di động. Một số khối u dường như phồng lớn trước kỳ kinh và nhỏ lại vào sau đó.
Nếu phát hiện khối u hay những bất thường sau, họ nên đi bác sĩ:
- Một chỗ lõm hoặc lồi trên ngực.
- Thay đổi hình dạng và kích cỡ bộ ngực.
- Tiết dịch ở núm vú.
- Một cục bướu hoặc khối u mới trên ngực.
- Hạch bạch huyết nở lớn dưới cánh tay.
Thường ra thì không có vấn đề nghiêm trọng, nhưng vẫn cần được kiểm tra. Ða phần các u này là những u nang vô hại hơn là ung thư. Những khối u mới thường nhỏ, cứng và không di động có thể được bác sĩ phát hiện ngay khi khám.
BẮT ÐẦU CHĂM SÓC SỨC KHỎE
Khi nào cần chăm sóc sức khỏe mọi phụ nữ đều cần khám phụ khoa và xét nghiệm PAP khi họ bắt đầu sinh hoạt tình dục, hoặc vào tuổi hai mươi.
Sau đó, họ có thể xét nghiệm mỗi năm. Căn cứ vào tuổi tác, công việc có vấn đề cho sức khỏe hay tiền sử gia đình mà nhiều phụ nữ cần đi khám thường xuyên hơn. Nếu nghi có thai cần đi thử thai và có kế hoạch theo dõi tiền sản.
Việc chọn bác sĩ và nơi chăm sóc sức khỏe
Hiện có nhiều bệnh viện, trung tâm chuyên khoa cũng như ngày càng có nhiều y bác sĩ sản, phụ khoa chuyên nghiệp nên các phụ nữ có nhiều lựa chọn, tư hoặc công, tùy theo điều kiện của từng người và từng địa phương. Bạn có thể chọn bác sĩ chuyên khoa sản hay phụ khoa, nhưng cũng có thể khám nơi các y bác sĩ gia đình hay đa khoa, có điều các vị sau ít chuyên môn hơn, nên nếu gặp những trường hợp đặc biệt cần tìm đến các vị chuyên môn.
Khám phụ khoa
Việc khám phụ khoa đều đặn phải được coi là việc làm của phụ nữ có hiểu biết, và bất kể tuổi tác. Việc khám này bao gồm các việc như tiền sử bệnh, khám tổng quát, khám ngực và vùng tiểu khung (gồm âm hộ, âm đạo và cổ tử cung), điều mà nhiều phụ nữ thường e ngại, kể cả khi có vấn đề cần điều trị.
Thực ra việc khám phụ khoa không có gì đau đớn trừ khi bị nhiễm trùng nặng hoặc có những bệnh khác. Ða số các phụ nữ sẽ quen dần nên bớt ngại ngùng.
Tiền sử bệnh
Bạn sẽ được yêu cầu điền vào một mẫu hoặc trả lời các câu hỏi sau:
- Vấn đề rắc rối hiện nay, nếu có.
- Chu kỳ kinh và các bệnh tật, nếu có.
- Sử dụng biện pháp ngừa thai nào.
- Quá trình mang thai và sinh nở, có vấn đề gì không.
- Những bệnh khác trước đây.
- Ðã phải nằm viện hoặc giải phẫu gì chưa.
- Tiền sử gia đình, đặc biệt là ung thư.
- Tiểu đường và cao huyết áp.
- Việc dùng thuốc trước đây và hiện nay, bao gồm cả việc dị ứng thuốc.
Khám tổng quát
Hầu hết những lần khám phụ khoa còn bao gồm việc kiểm tra tổng quát như thể trọng, áp huyết, cũng có khi cần xét nghiệm nước tiểu và máu, kiểm tra một số cơ quan chủ yếu như khám tổng quát tim và phổi, mắt, mũi, họng, tuyến giáp.
Khám ngực
Ngoài việc kiểm tra, bác sĩ cũng hỏi về việc tự khám hàng tháng và có thể hướng dẫn thêm về cách khám.
Khám vùng tiểu khung
Khi khám vùng tiểu khung, người phụ nữ được đặt nằm trên chiếc bàn đặc biệt có bàn đạp ở cuối chân để tựa gót chân vào đó, hai gối gập lại, hông hơi hạ thấp để việc khám được dễ dàng và thuận lợi, nghĩa là giúp y bác sĩ nhìn rõ.
Trước khi khám không nên thụt rửa ít nhất 24 giờ trước khi khám, vì điều này có thể làm việc khám gặp trở ngại và có thể ảnh hưởng tới kết quả xét nghiệm PAP.
Trước lúc khám cần đi tiểu. Sau đó, họ được yêu cầu cởi quần và được phủ một tấm vải lớn phủ trên đầu gối. Bạn cần giữ cho mình được thoải mái, nhất là vùng cơ âm đạo và thành bụng.
Việc khám này chỉ mất ít thời gian, bao gồm việc khám ngoài (âm hộ, môi, lỗ tiểu và phần ngoài âm đạo); sau đó y bác sĩ dùng banh để soi vào phía trong khám vùng trên của âm đạo và cổ tử cung, có thể dùng phép thử Pap và lấy mẫu dịch để xét nghiệm; khám bằng tay biết vị trí, kích cỡ, hình dáng tử cung, buồng và vòi trứng xem có bị nhiễm trùng hay có khối u không; và cuối cùng là khám trực tràng, âm đạo bằng cách đưa một ngón tay vào âm đạo và một ngón khác vào trực tràng xem có bị những điểm yếu hoặc thoát vị (thoát vị trực tràng), bị trĩ hay các u thịt thừa.
Xét nghiệm kính phết Pap
Kính phết Pap là xét nghiệm các tế bào được lấy từ cổ tử cung của phụ nữ bằng cách quẹt nhẹ (và không làm đau) vào nơi đó.
Ðây là cách tìm ung thư cổ tử cung qua các tế bào bất thường, và cả các bệnh nhiễm trùng khác.
Ðây là xét nghiệm quan trọng cần thực hiện đều từ lúc bắt đầu có sinh hoạt tình dục, nhờ nó mà tử vong vì ung thư cổ tử cung giảm rất nhiều. Xét nghiệm Pap được thực hiện như cách khám bằng phễu soi.
Một dụng cụ bằng gỗ, nhỏ hình mái chèo được đưa nhẹ vào chỗ miệng cổ tử cung để lấy một số tế bào quết lên miếng kính và đưa đi xét nghiệm.
Kết quả xét nghiệm Pap được thông báo theo nhóm từ 1 đến 5 như bảng dưới đây:
|
Nhóm I
|
Các tế bào bình thường hoặc viêm nhiễm nhẹ
|
|
Nhóm II
|
Viêm hoặc có các tế bào bất thường
|
|
Nhóm III
|
Các tế bào bất thường (tiền ung thư)
|
|
Nhóm IV
|
Ung thư biểu mô tại chỗ, cần điều trị để tránh di căn
|
|
Nhóm V
|
Ung thư xâm lấn (di căn)
|
Những trường hợp từ nhóm hai trở lên cần được theo dõi điều trị. Ða phần các bất thường không phải ung thư.
Những xét nghiệm và thử để chẩn đoán khác.
Có nhiều cách và phương pháp xét nghiệm khác có thể thực hiện ở phòng mạch bác sĩ hoặc trạm xá giúp chuẩn đoán hoặc điều trị các bệnh phụ khoa.
Đốt và phẫu thuật lạnh
Sự đốt (bằng hơi nóng, và cháy xém) và phẫu thuật lạnh (được biết như liệu pháp lạnh) là hai phương pháp dùng để hủy diệt các tế bào và mô, mụn khác thường trong cổ tử cung hoặc âm đạo. Cách này thường rất công hiệu. Phương pháp này có thể thực hiện ở phòng mạch hay bệnh xá. Riêng phẫu thuật lạnh đòi hỏi phải có chuyên môn cao và trang bị tinh vi hơn.
|
